Indira Gandhi National old Age Pension Scheme | Indira Gandhi National old Age Pension Scheme In Marathi | Indira Gandhi National old Age Pension Scheme Details | IGNOAPS | Old Age Pension Scheme | Pension Scheme | Indira Gandhi Pension Scheme | Pension Scheme for Senior Citizen | Indira Gandhi National old Age Pension Scheme | Indira Gandhi National old Age Pension Scheme | इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना
Indira Gandhi National Old Age Pension Scheme in Marathi इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना ही योजना राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रम NATIONAL SOCIAL ASSISTANT PROGRAM च्या पाच उप-योजनां पैकी एक आहे.
Indira Gandhi National Old Age Pension Scheme अंतर्गत, दारिद्र्यरेषेखालील आणि ६० वर्षे किंवा त्याहून अधिक वय असलेले सर्व नागरिक या योजनेस अर्ज करण्यास पात्र आहेत. रुपये २०० ची मासिक पेन्शन वयाच्या ७९ वर्षांपर्यंत आणि त्यानंतर रु.५००. भारत सरकारने १५ ऑगस्ट १९९५ रोजी राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमात निराधारां साठी एक पूर्ण अनुदानीत केंद्र सरकारी योजना सुरू केली,
मूलभूत स्तरावर आर्थिक मदत प्रदान करण्याच्या उद्देशाने, एनएसएपीचे प्रशासन ग्रामीण विकास मंत्रालयाद्वारे केले जाते. इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना हा उपक्रम ग्रामीण भागाबरोबरच शहरातही राबविण्यात येत आहे.
NATIONAL SOCIAL ASSISTANT PROGRAM हे भारतीय राज्यघटनेत समाविष्ट केलेल्या राज्य धोरणाच्या निर्देशात्मक निकषांच्या पूर्ततेच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे, जे राज्याला अनेक हितकारक उपाययोजना हाती घेण्याचा आदेश देते.
नागरिकांच्या उपजीविकेचे पुरेसे साधन सुरक्षित करणे, जीवनमान उंचावणे,मुलांसाठी मोफत तसेच सक्तीचे शिक्षण देणे इ.
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना माहिती
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना ही योजना राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रम NATIONAL SOCIAL ASSISTANT PROGRAM च्या पाच उप-योजनां पैकी एक आहे. राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमाचा एक घटक म्हणून, २००७ मध्ये प्रथमच हा कार्यक्रम सुरु करण्यात आला. या अगोदर हा उपक्रम राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना म्हणून ओळखला जात असे.
राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रम, जो भारताच्या ग्रामीण विकास मंत्रालयाने सुरू केला होता, त्याच्या पाच घटक भागांपैकी एक म्हणून त्याचा समावेश होतो. या कार्यक्रमाद्वारे मदत केलेल्या लोकांची संख्या एनएसएपी द्वारे मदत केलेल्या एकूण लोकसंख्येच्या ७३% आहे.
किमान ६० वर्षे वय असलेल्या प्रत्येकासाठी ‘इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना’ उपलब्ध आहे. जे लोक ६० ते ७९ वयोगटातील आहेत ते दरमहा २०० (रुपये दोनशे) रुपये पेन्शनसाठी पात्र आहेत,
परंतु ८० आणि त्याहून अधिक वयाचे लोक दरमहा ५०० (रुपये पाचशे) पेन्शनसाठी पात्र आहेत.
“इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजने” ची स्थापना हे भारतीय राज्यघटनेच्या कलम ४१ आणि ४२ मध्ये नमूद केलेल्या उद्दिष्टांच्या पूर्ततेच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे.
कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबातील सदस्य सेवानिवृत्तीच्या वयापर्यंत पोहोचल्यास, Indira Gandhi National Old Age Pension Scheme सामाजिक सहाय्य प्रदान करण्याचा मानस आहे. यावेळी, २ कोटींहून अधिक भारतीय रहिवासी “इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजने” मध्ये नोंदणीकृत आहेत
आणि ते त्याचे फायदे वापरू शकतात.NATIONAL SOCIAL ASSISTANT PROGRAM च्या अटींनुसार राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांनी त्यांच्या स्वखर्चाने पेन्शन प्रदान करणे आवश्यक आहे.
त्यातील बहुतांश केंद्र सरकारने स्थापन केलेल्या निर्देशांनुसार आणि धोरणांनुसार चालते.
सर्वसाधारण माहिती (Indira Gandhi National old Age Pension Scheme)
| योजनेचे नाव | इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना |
| व्दारे सुरु | केंद्र सरकार |
| कधी सुरु झाली | २००७ |
| अधिकृत वेबसाईट | https://nsap.nic.in/ |
| लाभार्थी | देशातील निराधार आणि दारिद्र्य रेषेखालील वृध्द नागरिक |
| विभाग | ग्रामीण विकास मंत्रालय |
| उद्देश | निराधार वृध्द नागरिकांना आर्थिक आधार प्रदान करणे |
| लाभ | पेन्शन |
| श्रेणी | केंद्र सरकारी योजना |
| वर्ष | २०२३ |
नॅशनल सोशल हेल्प प्रोग्राम मधील उप-योजना
१. राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना Indira Gandhi National Old Age Pension Scheme
२.राष्ट्रीय विधवा निवृत्ती वेतन योजना
३. राष्ट्रीय अपंगत्व निवृत्ती वेतन योजना
४. राष्ट्रीय कुटुंब लाभ योजना
५. अन्नपूर्णा योजना
मूलतः राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना म्हणून ओळखली जाणारी, इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजनेचे नाव बदलून नोव्हेंबर २००७ मध्ये औपचारिकपणे सादर करण्यात आले.
हे भारताच्या ग्रामीण विकास मंत्रालयाने सुरू केलेल्या राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रमाच्या (NATIONAL SOCIAL ASSISTANT PROGRAM) पाच घटकांपैकी एक आहे. या योजनेचे लाभार्थी NATIONAL SOCIAL ASSISTANT PROGRAM अंतर्गत सूची बद्ध केलेल्या एकूण लाभार्थ्यां पैकी ७३ % आहेत.
IGNOAPS चा शुभारंभ भारतीय राज्यघटनेच्या अनुच्छेद ४१ आणि ४२ मधील मार्गदर्शक तत्त्वांच्या पूर्ततेच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. कलम क्रमांक ४१ नुसार राज्याला वृद्धत्व आणि अपंगत्वाच्या बाबतीत आर्थिक क्षमतेच्या आणि विकासाच्या मर्यादेत नागरिकांना मदत करण्याचे निर्देशित देते.
वृद्ध सदस्यांच्या बाबतीत गरीब कुटुंबांना सामाजिक लाभ देणे आणि किमान राष्ट्रीय मानके उंचावणे हे इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्ती वेतन योजना उद्दिष्ट आहे. सध्या, २ कोटींहून अधिक भारतीय नागरिक सूचीबद्ध आहेत आणि इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना लाभांचा लाभ घेतात.
MORD ने जारी केलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांनी तयार केलेल्या बीपीएल यादीतून लाभार्थी ओळखले जातात. NSAP च्या अटींनुसार, राज्ये/केंद्र शासित प्रदेशांना पेन्शन देण्यासाठी १०० % निधी दिला जातो.
हे सरकारने निर्लेदेशित केलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार केले जाते.
Atal Pension Yojana in Marathi
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना काय आहे?
योजनेची उद्दिष्टे
नॅशनल सोशल हेल्प प्रोग्राम – हा एक सामाजिक सुरक्षा आणि कल्याणकारी कार्यक्रम आहे जो ज्येष्ठ नागरिक, विधवा आणि विधुर, अपंग व्यक्ती आणि कुटुंबातील प्राथमिक कमावता गमावल्यानंतर शोकग्रस्त कुटुंबांना मदत प्रदान करतो. या व्यवस्थेअंतर्गत, सेवानिवृत्त हे मासिक आधारावर पेन्शन पेमेंट मिळण्यास पात्र असतील. हे नॉन-कॉन्ट्रिब्युटरी पेन्शन आहे, याचा अर्थ लाभार्थ्याला पैसे मिळविण्यासाठी काहीही योगदान देण्याची आवश्यकता नाही. कमावणाऱ्या व्यक्तीचा मृत्यू, मातृत्व किंवा वृद्धत्वाच्या बाबतीत गरीब कुटुंबांना सामाजिक सहाय्य लाभ प्रदान करते.
किमान राष्ट्रीय मानकांची खात्री करणे, फायद्यांव्यतिरिक्त, राज्ये सध्या प्रदान करत आहेत किंवा भविष्यात प्रदान करू शकतात.
कोणत्याही अडथळ्या शिवाय देशभरातील लाभार्थ्यांना समान सामाजिक संरक्षण देणे.
सर्व पात्र बीपीएल व्यक्तींना कव्हर करण्यासाठी विस्तार
२००७ मध्ये, दारिद्र्यरेषे खालील (बीपीएल धारक) सर्व पात्र व्यक्तींना कव्हर करण्यासाठी योजनेचा विस्तार करण्यात आला.
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्ती वेतन योजना पेन्शनची रक्कम
राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना ६० पेक्षा जास्त वयाच्या लोकांसाठी आहे.
६० ते ७९ वयोगटातील व्यक्तींना दरमहा रु. २०० मिळतात.
८० पेक्षा जास्त पेन्शन रु. ५०० महिना आहे.
योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना च्या अंमलबजावणीची मुख्य वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
निवड
स्थानिक अधिकृत संस्थांनी लाभार्थ्यांची निवड करणे अपेक्षित आहे.
वितरण
Indira Gandhi National Old Age Pension Scheme लाभ शहरी भागातील अतिपरिचित समित्या आणि ग्रामीण भागातील ग्रामसभा यांसारख्या सार्वजनिक सभांमध्ये वितरित केले जाऊ शकतात. हे खाती आणि मनी ऑर्डरद्वारे लाभ वितरणाच्या पद्धती आहे.
देखरेख
राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांना राज्य स्तरावर सचिव नियुक्त करून Indira Gandhi National Old Age Pension Scheme लागू करण्याचे स्वातंत्र्य असले तरी. प्रामुख्याने संबंधित विभागांशी समन्वय ठेवून योजनेच्या प्रगतीचा अहवाल देणे. प्रत्येक तिमाहीत प्रगतीचा अहवाल दिला जातो. आर्थिक आणि भौतिक प्रगतीचा अहवाल न दिल्यास, गृहीत धरले जाते की कोणतीही प्रगती झाली नाही. याचा परिणाम पुढील तिमाही किंवा संपूर्ण आर्थिक वर्षासाठी अतिरिक्त केंद्रीय सहाय्य देण्यात येत नाही.
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजनेचे फायदे
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना अंतर्गत, ६० किंवा त्याहून अधिक वयाच्या आणि दारिद्र्यरेषेखालील भारतीय नागरिकांना दरमहा पेन्शन मिळते.
पेन्शनचे केंद्रीय योगदान ७९ वर्षांपर्यंतच्या प्रत्येक लाभार्थीसाठी दरमहा २०० आणि ८० वर्षापासून प्रति लाभार्थी प्रत्येक महिन्याला ५०० आहे.
राज्य सरकारे द्वारे नमूद केलेल्या रकमेत योगदान देतात. सध्या वृद्धावस्थेतील प्राप्तकर्ते राज्याच्या योगदानावर अवलंबून २०० ते १००० च्या दरम्यान उपलब्ध आहेत. उदाहरणार्थ, जम्मू आणि काश्मीरमधील लाभार्थ्यांना दरमहा ४०० मिळतात.
ही योजना एक नॉन-कॉन्ट्रिब्युटरी प्रक्रिया आहे, आणि लाभार्थ्यांना पेन्शन प्राप्त करण्यासाठी कोणत्याही रकमेचे योगदान द्यावे लागत नाही.
बीपीएल कुटुंबातील ६० वर्षे किंवा त्याहून अधिक वय असलेल्या सर्व सदस्यांसाठी पेन्शन उपलब्ध आहे आणि केवळ एका व्यक्तीपुरती मर्यादित नाही.
योजनेचे निकष
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजनेच्या फायद्यांचा लाभ घेण्यासाठी निकष खालीलप्रमाणे आहेत :
- अर्जदाराचे वय ६० वर्षे किंवा त्याहून अधिक असणे आवश्यक आहे.
- सरकारने ठरवलेल्या निकषांनुसार अर्जदार दारिद्र्यरेषेखालील जीवन जगत असावा.
- अर्जदाराकडे आर्थिक पाठबळाचे कमी किंवा कोणतेही नियमित साधन नसणे आवश्यक आहे.
- राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे.
अर्ज करण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत.
१. संबंधित वैद्यकीय अधिकाऱ्याकडून वयाचा दाखला घेतला जातो आणि विभागीय वैद्यकीय अधिकाऱ्याकडून त्याची पडताळणी केली जाते.
२. अर्जाचा नमुना
३. उत्पन्न प्रमाणपत्र
४. दारिद्र्यरेषेखालील (BPL) कार्ड
५. पासबुक
६. पासपोर्ट आकाराचे फोटो
योजनेसाठी अर्ज कसा करावा?
- संबंधित सामाजिक विभागाकडून अर्ज मिळवा. ते विभागीय विकास अधिकारी कार्यालय किंवा संबंधित कार्यकारी अधिकारी यांच्याकडून विनामूल्य उपलब्ध आहे.
- सदर अर्ज हा पूर्ण वाचून अर्जातील संपूर्ण माहिती तपशीलवार भरून सहाय्यक कागदपत्रे जोडून संबंधित अधिकारी यांच्याकडे जमा करावा.
- संबधित अधिकारी निकषांच्या आधारे अर्जाचे मुल्यांकन करून जिल्हा स्तरीय मंजुरी समिती अंतिम मान्यता देते.
अर्जाची स्थिती अधिकृत वेबसाईट वर पहा – क्लिक करा
हे देखील वाचा